عروسک گردویی اقلید - وبلاگ مهدی آبادانی

به گزارش وبلاگ مهدی آبادانی، عروسک گردویی زمان تکاندن گردو در شهر اقلید به وسیله مادران ساخته می گردد و برای این کار دو روش وجود دارد.

میراث آریا: هنوز هم در اقلید کوچه باغی ها با درختان سر به فلک کشیده و بلندقامت گردو مشاهده می گردد و روزهای گرم تابستان که به پاییز که از راه می رسد، کوچه باغ های متعدد اقلید پر می گردد از بوی گردو، بوی سبزی که تا عمق جانت نفوذ می نماید، بوی تلخی خوشایندی که لذت را برای هر عابری همراه دارد.

شهرستان اقلید، از دیرباز تا امروز یکی از قطب های مهم فراوری محصول گردو بوده است؛ شهرستانی با 3200 هکتار باغ و فراوری و بیش از 6هزار تن محصول گردو در هرسال، شهری با آب و هوایی سرد اما دل چسب از شمالی ترین شهرستان های استان فارس است و به علت سردسیری بودن این شهرستان و وجود درختان گردوی فراوان در این دیار، مادران اقلیدی در فصل برداشت گردو در این شهرستان برای بچه ها خود، عروسک گردویی می سازند که ساخت عروسک گردویی به دو روش انجام می پذیرد که توضیح آن در این گزارش به صورت کامل آمده است.

در روش اول ابتدا حدود 20 سانتی متر از کاموا را دولا گره می زنند که دایره ای درست می گردد و سپس این دایره کاموا را می چرخانند تا پر گردد یعنی حدود 100 دور کاموا را به شکل دایره ای می چرخانند پس بالای کاموا را گره می زنند و قسمت پایین آن را قیچی می نمایند قسمت گره خورده سر عروسک است گردو را وسط کاموا قرار می دهند به شکلی که کاموا آن را بپوشاند و پیدا نباشد و از قسمت گردن و گلوی عروسک گره می زنند حالا سر عروسک درست شده است.

پس ازآن گردویی دیگر زیر گردو اول قرار می دهند و دو بار پایین گردوی دوم را هم گره می زنند، قسمت پایین پای عروسک هست که چیده و مرتب می گردد و به دو قسمت مساوی تقسیم می گردد و سپس منتهی الیه هر دو قسمت کاموا را گره می زنند تا پای عروسک نیز آماده درست گردد و برای دست عروسک دوباره به میزان 10 تا 12 سانتی متر کاموا را همچون قبل دایره وار آماده می نمایند و کاموا را دور آن می پیچند و وسط آن را با تکه ای دیگر از کاموا می پیچند و سپس محکم می نمایند و گره می زنند و با نخ و سوزن به پشت گردن عروسک متصل می نمایند و دو بار منتهی الیه نخ کاموا آن را می دوزند تا دست ها ساخته گردد و عروسک گردویی ساخته شده است.

درروش دوم برای ساخت عروسک گردویی اقلید ابتدا دوتکه چوب کوچک را به شکل به اضافه روی هم قرار می دهند و از طریق نخ محکم می بندند سپس ته گردو را خالی می نمایند و روی چوب قرار می دهند تا سر عروسک آماده گردد، حالا ساختار عروسک آماده شده است.

و پس ازآن نوبت به رویه عروسک می رسد که کاموا را به شکل دایره گره می زنند و دورهم می پیچند و همچون مرحله قبل وسط آن را گره می زنند و آن را روی عروسک قرار می دهند و گردن عروسک را با نخ محکم می بندند، حالا سر عروسک آماده هست و نوبت به شکل دهی دست وپایش می رسد.

برای شکل دهی به دست ها و پاهای عروسک گردویی از قسمت گردن نخ ها را به سه بخش تقسیم می نمایند دو قسمت راه دست ها و یک قسمت تنه آن است که دوباره منتهی الیه دست ها را می بندند و گره می زنند و در آخر نوبت به پاهای عروسک می رسد که آن هم رشته های کاموا از وسط به دو قسمت تقسیم شده و آخر آن را گره می زدند به این شکل عروسک آماده می گردد.

مهارت ساخت عروسک گردویی شهرستان اقلید به شماره 2403 در امسال به ثبت ملی رسیده است.

* گزارش از مژگان ثابت قدم، کارشناس مسئول مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان فارس