نیازسنجی برای کتاب های دانشگاهی لازم است - وبلاگ مهدی آبادانی

به گزارش وبلاگ مهدی آبادانی به نقل از ستادخبری دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران، کرسی آزاداندیشی چالش های زنجیره ارزش در نشر الکترونیکی و چاپی (از خلق محتوا تا مخاطب شناسی) با تمرکز بر کتب دانشگاهی همزمان با دومین روز از نمایشگاه مجازی کتاب تهران از سوی خانه کتاب دوشنبه (چهارم بهمن ماه 1400) با حضور اعظم رحیمی نیک (مدرس دانشگاه)، محمد بلوریان تهرانی (مدرس دانشگاه)، محمدرضا مهدوی راد (مدیرروابط عمومی انجمن بازاریابی) برگزار گشت.

فراوری محتوا با توجه به احتیاج بازار

مهدوی راد در ابتدای این نشست با اشاره به ظرفیت های حوزه نشر در درآمدزایی اظهارکرد: اگر کتاب را یک کالای فرهنگی در نظر بگیریم ظرفیت خوبی برای درآمدزایی و اشتغال دارد و گاه توانسته است از نظر درآمدزایی سهم بالاتری از رقبای خود، داشته باشد. نشر از فعالیت های مهم فرهنگی است که به انتشار منابع اطلاعاتی به صورت چاپی و الکترونیک می پردازد. امروزه این داده ها به شکل فزاینده ای به صورت الکترونیکی در حال انتشار است. چالش هایی در حوزه نشر وجود دارد که موجب افت کیفی و کاهش مخاطب کتاب شده است. زنجیره ارزش تمام فعالیت ها در یک سازمان موجب ارزش محصول می گردد. این زنجیره تحت تاثیر نوآوری، ارتباط با مشتری و محیط فعالیت است و در پی بهینه کردن فعالیت ها است و باعث افزایش مزیت رقابتی می گردد.

وی گفت: فراوری محتوا اولین مرحله در زنجیره ارزش کتاب است. این محتوا باید منطبق با احتیاج مخاطب فراوری گردد. پردازش، مجموعه فرآیندهای فراوری و چاپ و توزیع از دیگر زنجیره های ارزش کتاب است. فناوری در این زمینه می تواند با یک نوآوری بزرگ، منشا تغییر باشد و سرعت و هزینه ها را در این زنجیره، بهبود ببخشد. مخاطب مانند یک بازار است. درحوزه کتاب به صورت کلی دو نوع مخاطب داریم. یک گروه کتابخوان و گروه دوم افرادی که صرفا کتاب را خریداری می نمایند.

ضرورت بازاریابی پیش از فراوری کتاب

اعظم رحیمی نیک نیز در این نشست، توضیح داد: به کتاب های دانشگاهی نباید صرفا نگاهی مالی داشت. این کتاب ها منافع زیادی برای مولفان آن، دانشگاه و دانشجویان دارند. بعلاوه در این حوزه احتیاج به رعایت قوانین است و در حال حاضر دستورالعمل کامل و جامعی برای کتاب های دانشگاهی داریم. فراوریات علمی دانشگاه ها رشد قابل توجهی دارد. البته از شروع بیماری کرونا این فرایند کند شده است. انتشار این فراوریات باید پشتیبانی گردد. در زنجیره ارزش قبل از تدارکات داخلی باید بازاریابی وجود داشته باشد. احتیاجسنجی گردد چه کتابی مورد احتیاج بازار است. در بعضی رشته ها کمبود کتاب داریم. البته به خدمات بعد از فروش نیز باید پرداخته گردد.

این استاد دانشگاه یادآورشد: افراد دانشگاهی به طور میانه روزانه چهارساعت از اینترنت استفاده می نمایند و برای مطالعه کتاب هایشان بیشتر از کتاب های الکترونیک بهره می برند. یکی از دلایل عمده کاهش فراوری کتاب، همین موضوع است. احتیاجسنجی برای کتاب های دانشگاهی لازم است. درباره مباحث نو باید احتیاجسنجی گردد تا تجانس بین عرضه و تقاضا ایجاد گردد و دولت به ویژه وزارت علوم نیز باید در این حوزه فعال باشد و برای فراوری کتاب خوب و مورد احتیاج از استادان دانشگاه حمایت نمایند.

عقب ماندن از کتاب های روز جهان

بلوریان تهرانی هم در این نشست گفت: اولین قدم در زنجیره ارزش انتخاب کتاب دانشگاهی است. ناشران باید کتاب های خارجی را رصد نمایند. کتاب های علمی دانشگاهی ما از کتاب های روز جهان دو تا پنج سال عقب هستند. برای چاپ کتاب دانشگاهی اولین مرحله، داوری است و بعد مراحل آماده سازی را داریم و سپس کتاب برای دریافت مجوز می رود تا این مرحله ارزش افزوده برای ناشر ندارد. این فرایند و فرایند دوسال طول می کشد. باتوجه به این مساله در این حوزه احتیاج داریم، مشوق هایی ایجاد گردد. هزینه ها و رفت و آمدهایی که برای فراوری کتاب های دانشگاهی انجام می گردد، نسبت به سود و ارزش و زحمت هایی که برای آن کشیده می گردد، بسیاربالاتر است.

وی اظهارکرد: تبلیغات در حوزه کتاب لازم است. کتاب تبلیغات ندارد. روش تبلیغاتی برای کتاب دانشگاهی معمولا توصیه استاد به دانشجویان است. معرفی کتابفروش به مشتری نیز روش دیگری است. ما به ندرت کتابفروش هایی داریم که خودشان مولف باشند به ندرت داریم. ما باید کمپین هایی راه بیندازیم که به جای هدیه دادن گل و چیزهای دیگر، کتاب هدیه بدهند. تهیه لیست از کتاب ها در رشته های تخصصی وظیفه انتشارات است. فقدان بخش بندی، مساله دیگری است که این بیشتر وظیفه ناشران و مولفان است.

وی تاکیدکرد: دولت باید به مولفان و مترجمان کتاب های دانشگاهی یارانه اختصاص دهد. تالیف این کتاب ها زمان بر است و احتیاج به تشویق دارد. در رویداد هایی مثل نمایشگاه کتاب نیز می توان این کتاب ها را به عنوان جایزه و هدیه داد. گرانی کاغذ و سهمیه کاغذ مساله دیگر در این حوزه است و موجب کاهش تیراژ کتاب و افزایش هزینه و نهایتا قیمت کتاب شده است. پرداخت این مبالغ به ویژه برای دانشجویان سخت است. حذف اولویت خرید کتاب در سبدخانوار نیز مساله دیگر است. همه این مسائل موجب دیده نشدن یا دیر دیده شدن کتاب در ویترین کتابفروشی ها می گردد.

بلوریان تهرانی در خاتمه گفت: در روش های آنلاین باید خلق محتوا کنیم و مقاله هایی از کتاب ها در فضای مجازی منتشر کنیم. این اقدامی یاری نماینده برای تبلیغ و معرفی کتاب است. همه ناشران باید صفحه اینستاگرام داشته باشند و مخاطبان هم در فضای مجازی به معرفی کتا ب های خوب بپردازند. مخاطب شناسی نیز بسیار مهم و اولین گام است و به این مساله ناشران کم تر توجه کردند. این اقدام برای عهده گروه انتخاب کتاب انتشارات است.

دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران از سوم بهمن ماه شروع شده و تا دهم بهمن ماه 1400 ادامه خواهد داشت. علاقه مندان برای بازدید و خرید کتاب می توانند به ketab.ir مراجعه نمایند.