تصاویر غیراخلاقی ترین و ترسناک ترین رسم اروپایی ها ، رفتار عجیب خانواده ها را ببینید - وبلاگ مهدی آبادانی

به گزارش وبلاگ مهدی آبادانی، وقتی در قرن 19 میلادی بیماری های واگیردار بخش اصلی زندگی اروپایی ها بود و مرگ ومیر اتفاقی پرتکرار در میان خانواده ها بود؛ ایده عکاسی از مردگان درمیان مردم توسعه پیدا کرد.

به گزارش وبلاگ مهدی آبادانی، قطعا ایده عکاسی از مردگان ممکن است تکان دهنده و غیرقابل قبول به نظر برسد و حتی فکر کردن درباره آن نیز اتفاقی ترسناک است. چرا که کمتر کسی پیدا می گردد که بخواهد از نزدیک به یک جسد نگاه کند. اما این کار یعنی عکاسی از مردگان در قرن 19 میلادی به یک عادت رایج در اروپا و آمریکا تبدیل شد. خصوصا پس از آنکه نقاش و فیزیکدان فرانسوی لوئی داگر داگرئوتاپ را اختراع کرد. داگرئوتاپ نوعی عکس گرفته شده بر روی ورق های فلزی بود و این نوع عکس، پس از مدت کوتاهی از اختراع دوربین عکاسی اختراع شد.

ایده عکاسی پرتره پس از مرگ از عزیزان از دست رفته، در نیمه دوم قرن19 میلادی در بریتانیا و در زمان سلطنت ملکه ویکتوریا شروع شد. این ایده به سرعت به ایالات متحده و بقیه اروپا نیز توسعه یافت. اما چگونه مردم در آن موقع قدرت و جسارت عکاسی از مردگان خود را داشتند و چگونه این کار انجام می شد؟

در ابتدا برای درک این موضوع باید توجه داشته باشیم که رابطه مردم با مرگ در آن دوران با زمان ما بسیار متفاوت بود. مرگ و میر به علت شیوع بیماری های همه گیر مانند وبا، سل و حصبه به شدت شایع و به علت سطح پایین مراقبت های بهداشتی، اندازه مرگ و میر به ویژه در میان بچه ها بسیار بالا بود.

سردخانه ها برای بازدید عموم باز بودند تا افراد بتوانند اجساد بستگان خود را شناسایی نمایند و اجساد ناشناس در ویترین مغازه ها به نمایش گذاشته می شد تا همه بتوانند آن ها را ببینند. از سوی دیگر مردان و زنان زیادی هم با هدف به تماشای این اجساد می آمدند تا احساسات خشونت آمیز و ناخشنود قوی خود را تجربه نمایند و یا درباره کشته شدگان در تصادفات یا جنایت ها، اظهار نظر نمایند. بعلاوه در صورتی که جسدی پیروز به تحت تاثیر قرار دادن مردم می شد، به مدت 3 روز به نمایش گذاشته می شد. اما باقی اجساد قبل از 3 روز دفن می شدند.

هواداران ملکه ویکتوریا معتقد بودند که همواره باید برای مرگ آمده بود. برای همین در بسیاری از تصویرسازی های هنری عبارت ای انسان، به یاد داشته باش ناگزیر خواهی مرد. برای همین جای تعجب نیست که مردم بریتانیا و هواداران ملکه ویکتوریا در پی یک مرگ خوب بودند. البته این تنها از لحاظ شرایط مادی نبود و اغلب از لحاظ اخلاقی نیز درکوشش بودند که با شرایط مناسبتری به جهانی ارواح منتقل شوند.

بعلاوه این واقعیت وجود دارد که در آن دوره، مرگ در بستر و خانه به سراغ افراد می آمد و برای همین درمیان عزیزان و بستگانشان از جهان می رفتند. برای همین اگر کمی بر روی مسئله متمرکز کنیم، آنقدرها هم عکاسی از مردگان ترسناک نیست. چرا که ممکن بود این عکس، آخرین و تنها تصویری باشد که خانواده ها از مرده خود داشته باشند.

اما نکته ای که در این جریان باید به آن توجه داشت، این است که ثبت تصویر از مردگان در آن دوره؛ به بخشی ضروری برای غلبه روحی بر مرگ عزیزان تبدیل شده بود یعنی ثبت عکس یاری می کرد تا خانواده و دوستان متوفی، آرامش خود را در دوره سوگ به دست بیاورند.

رولان بارت فیلسوف و منتقد نشانه شناسی معتقد است که تصاویر پس از مرگ در آن دوره را می توانیم گواهی بر وجود فرد متوفی و گذر او در این جهانی دنیوی است. بعلاوه تهیه تصویر از مردگان به خود مرده نوعی زندگی می بخشد و صمیمیت و ارتباط میان مردگان و زندگان را به نوعی نشان می دهد زیرا جسد را نباید صرفاً بدنی در حال تجزیه درنظر بگیریم، بلکه باید دوباره در روایت زندگان وارد کنیم. بارت احتمال می دهد که ثبت تصویر از مردگان را می توان به عنوان کوشش زندگان برای انصراف از شرایط غیرانسانی ناشی از مرگ نیز در نظر گرفت.

دو راه برای ثبت عکس از مردگان

روش اول ثبت تصویری است که در آن به نظر می رسد متوفی به راحتی در خواب است و یا به آرامی در رختخواب یا تابوت خود دراز کشیده است. این ارتباط بین مرگ و خواب ریشه در دوران یونان باستان دارد. مثلا در ایلیاد هومر متوجه می شویم که هیپنوس خدای خواب یونانی، برادر دوقلوی تاناتوس خدای مرگ است. در اذهان عمومی و در بسیاری از ادیان غیرآسمانی، به وسیله ویژگی هایی که مرگ و خواب با هم مشترک اند؛ مانند سکون و سکوت مرگ همواره با خواب همراه بوده است. این حالت از عکاسی بیشتر برای بچه ها مرده استفاده می شد. زیرا اغلب تصاویر ثبت شده از آنها را در حالت خوابیده است و اسباب بازی هایشان اطرافشان واقع شده است یا در آغوش مادرانشان هستند.

روش دوم نیز به شیوه ای است که فرد مرده همچنان زنده به نظر می رسد. هدف این تصویر شکستن سکوت و سرمایی افرادی است که مرگ آن ها را در آغوش گرفته است. این نوع از ثبت عکس؛ به بیننده القا می نماید که مرده موجودی زنده و با اراده آزاد است و آنچه که در تصویر است تنها یک جسد مرده نیست. عکاس ها گاهی اوقات به بازکردن چشمان متوفی با استفاده از ابزارهای خاص مانند قاشق های کوچک و دوختن دهان او که پس از مرگ شل می شد، متوسل می شدند و به آرامی آن را در جای قبلی خود قرار می دادند.

در نیمه دوم قرن نوزدهم، به شکل گسترده ای عکاسان از لوازم آرایشی برای درخشندگی و سرزندگی جسد استفاده می کردند. این کار آسیب های روحی ناشی از مرگ را برای خانواده کاهش می داد. بعضی خانواده ها بعلاوه گاهی به مومیایی کردن به وسیله مواد شیمیایی برای جلوگیری از تجزیه سریع جسد رو می آوردند.

عکاسی از مردگان به کجا رسید؟

در شروع قرن بیستم، عکاسی از مردگان با تصویب چند قانون برای حفظ حریم خصوصی، از جمله حریم خصوصی مردگان؛ میان مردم اروپا کمرنگ تر شد. امروزه اما در عصر تلفن های هوشمند و تکنولوژی، عکاسی از مردگان شیوع ترسناک تری دارد و بعضا برای افراد مشهور حتی بدون اجازه خانواده متوفی ثبت می گردد. پژوهشگران علم اخلاق و اندیشمندان حوزه مرگ در اینجا باید آنالیز نمایند که آیا همچنان عکاسی از مردگان یا حتی ثبت سلفی با متوفی در کاهش آلام سوگ موثر است یا این تنها یک تلقین است؟ اما جنبه ای نادیده گرفته شده هم در قرن 19 میلادی و هم در عصر تازه؛ غیراخلاقی بودن ثبت و انتشار تصویر سرد و بی روح و ساکن متوفی است.